Saltar ao contido

Cardo da ribeira

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Eryngium maritimum
Illustracion
Toda a planta, Meia Praia, Lagos, Portugal
Imaxe tomada en Rewa, Polonia, 2005

O cardo da ribeira[1] (Eryngium maritimum) é unha planta perenne pertencente á familia das apiáceas. É nativa das rexións costeiras de Europa, cultivada frecuentemente en xardinaxe polas súas flores de cor azul metálica. Moi común nas dunas das praias galegas.

Descrición

[editar | editar a fonte]

É unha planta vivaz psamófila, é dicir, medra preferentemente en terreos areentos, e conta cunha roseta basal, da que agroman talos duros e espiñentos, dunha característica cor azulada ou prateada, que acadan os 50 centímetros de altura. Estes talos teñen un miolo esponxoso abrancazado. Follas basais de 8x25-5x16 cm, moi coriáceas, máis largas ca longas, suborbiculares, palmatilobadas ou cordadas, con nervios prominentes e con 3-5 lobos espiñentos, sendo o central máis estreito; pecíolo enteiro, uns2/3 alonxitude da lámina. As follas caulinares miden 2–5 cm, ovovadas e con tres lobos apicais espiñentos. Flores azuladas, en grosos capítulos subglobosos de 10-30 x 10–25 mm, dispostos en dicasios ou tricasiso e arrodeados por un envolucro de brácteas oblongo - cuneadas, con 1-3 pares de espiños maiores ca o capítulo e de textura semellante ás follas; os sépalos, 4–5 mm, maiores ca os pétalos, lanceolados, cun nervio central prominente que se prolonga en forma de espiño; pétalos estreitos, erectos, cunha fenda marcada. Froito escamoso. Florean entre xullo e outubro[2].

En dunas primarias e secundarias. Acompáñase de gramíneas propias dos sistemas dunares costeiros non estabilizados.

Os talos tenros consómense ocasionalmente coma substituto do espárrago, considerándose afrodisíacos. É lixeiramente doce, e o cheiro lembra ao da cenoura.

Durante o período isabelino, as raíces confeitadas desta planta foron vendidas coma doces chamados eringoes. Dique ten propiedades afrodisíacas , e neste sentido cítanse por Falstaff nas Alegres comadres de Windsor de Shakespeare :[3]

  • Let the sky rain potatoes;
    let it thunder to the tune of Green-sleeves,
    hail kissing-comfits and snow eringoes,
    let there come a tempest of provocation...

    (William Shakespeare, "The Merry Wives of Windsor", Act 5, scene v)

Nomes comúns

[editar | editar a fonte]

Alén de cardo da ribeira, tamén recibe os nomes de cardo bravo e cardo marítimo.[4]

Taxonomía

[editar | editar a fonte]

Eryngium maritimum foi descrita por Carl von Linné e publicado en Species Plantarum 1: 233. 1753.[5]

Citoloxía

Número de cromosomas de Eryngium maritimum (Fam. Umbelliferae) e táxones infraespecíficos: 2n=16[6]

Etimoloxía

Eryngium: nome xenérico que probabelmente fai referencia á palabra que lembra ao ourizo: "Erinaceus" (especialmente desde o grego "erungion" = "ción"), senón que tamén podería derivar de "eruma" (= protección), en referencia ás follas espiñentas das plantas deste tipo.

maritimum: epíteto latino que significa "marítimo, mariño, achegado á beiramar".[7]

Sinonimia
  • Eryngium marinum Garsault[8]
  1. Nome vulgar galego no dicionario da RAG (http://www.portaldaspalabras.org/buscador?palabra=cardo&sinom=0&homonimo= Arquivado 07 de abril de 2014 en Wayback Machine.) e en numerosas fontes: Vocabulario multilingüe de organismos acuáticos Santiago de Compostela, Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades, 2000; Termos esenciais de botánica, Universidade de Santiago de Compostela, 2004
  2. Web de Asturnatura - http://www.asturnatura.com/especie/eryngium-maritimum.html
  3. William Shakespeare. Open Knowledge Foundation, ed. "The Merry Wives of Windsor". Open Shakespeare. Arquivado dende o orixinal o 27 de novembro de 2010. Consultado o 01 de abril de 2014. 
  4. en Dicionario de dicionarios (DdD)
  5. "Cardo da ribeira". Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado o 30 de setembro de 2012. 
  6. Chromosome studies in some Mediterranean and south European flowering plants. Larsen, K. (1956) Bot. Not. 109(3): 293-307
  7. en Epítetos Botánicos
  8. Cardo da ribeira en PlantList

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  1. Gleason, H. A. 1968. The Choripetalous Dicotyledoneae. vol. 2. 655 pp. In H. A. Gleason Ill. Fl. N. U.S. (ed. 3). New York Botanical Garden, Nova York.
  2. Gleason, H. A. & A.J. Cronquist. 1991. Man. Vasc. Pl. N.E. U.S. (ed. 2) i–910. New York Botanical Garden, Bronx.
  3. Mathias, M. E. & L. Constance. 1941. A synopsis of the North American species of Eryngium. Amer. Midl. Naturalist 25(2): 361–387.
  4. Radford, A. E., H. E. Ahles & C. R. Bell. 1968. Man. Vasc. Fl. Carolinas i–lxi, 1–1183. University of North Carolina Press, Chapel Hill.

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]